شکایات کیفری چیست ؟

تمام مردم هنگامی که حقشان ضایع میشود می‌توانند از راه قانونی برای احقاق آن اقدام کنند .
شکایات به دو دسته تقسیم میشوند :
1. شکایت کیفری
2. شکایت حقوقی
شکایاتی که مربوط به جرم و جنایت باشد جزو شکایت کفیری هستند . ارتکاب اعمالی که قانون آنها را جرم شناخته ماننده ( قتل ، سرقت ، کلاه برداری ، خیانت در امانت ، ضرب و جرح ، تخریب اموال و … ) و ترک اعمالی که فرد باید آنها را امجام دهد مانند ( پرداخت نفقه زن و بچه ) زیر پا گزاشتن قانون است و فرد به عنوان متخلف شناخته میشود و مجازاتی برای خود مگیرد . این امور ، جزائی یا کیفری نامیده می شوند و دعاوی تحت مربوط به آن ها در چهارچوب شکایت کیفری مطرح می شوند.
شکایت کیفری در حقوق ایران
جرائم کیفری در دو بعد عمومی و خصوصی تعریف میشوند . جرایم کیفری خصوصی جنبه شخصی دارن و نظر یا رضایت فرد شاکی در آن موثر است اما در جرایمی همچون قتل عمد، جرم ارتکابی علاوه بر شاکی خصوصی ، بعد عمومی و اجتماعی و حتی در صورت رضایت فرد شاکی ؛ مجازات صادره از جانب دادگاه برای مجرم اعمال می گردد.

تفاوت شکایان حقوقی و کیفری
1. در دعاوی کیفری، فردی که شکایت را طرح می کند،شاکی و طرف مقابل را که جرم مربوط به اوست متشاکی با متهم میخوانند . اما در دعاوی حقوقی به طرح کننده دعوا، مدعی یا خواهان و به طرفی که دعوا بر علیه اوست، مدعی علیه یا خوانده گفته می شود.
2. در دعاوی کیفری موضوع درباره اتهام زدن به کسی است اما در دعاوی حقوقی فرد حق یا خواسته خود را میخواهد که به آن خواسته میگویند .
3. شکایات کیفری ابتدا در دادسرا مورد برسی و تحقیق گرفته میشود و جهت رسیدگی و تعیین و تکلیف به دادگاه مربوطه ارسال میشود . اما در دعاوی حقوقی طرح دادخواست به صورت مستقیم در دادگاه صورت می پذیرد. البته این امکان برای شاکی وجود دارد تا شکایت خود را در کلانتری مطرح کند و سپس با تشکیل پرونده و انجام بخشی از تحقیقات مقدماتی شکایت به دست دادگاه برود .
4. در شکایت کیفری امکان برائت یا محکومیت متهم با توجه به دلایل ارائه شده توسط شاکی وجود دارد اما در دعاوی حقوقی چیزی تحت عنوان مجازات در نظر گرفته نشده است و تنها فرد متعهد مکلف به جبران حقوق تضییع شده خواهان و انجام تعهد می گردد.
5. در پرونده های حقوقی عدم حضوره خوانده ( مجرم ) در جلسه دادرسی ممکن است تنها متحم به علت عدم دفاع شود . اما در پرونده های کیفری اگر متهم به برگه های احضاریه اهمیتی ندهد و در دادگاه حضور پیدا نکند ممکن است منجر شود به او حکم جلب صادر شود .
6. بیشتر شکایات کیفری چون جنبه عمومی نیز دارند حتی با بازپس گیری شکایت از جانب شاکی نیز،مختومه نمی شوند برای مثال جرائمی همچون قتل یا سرقت.اما در دعاوی حقوقی رضایت خواهان به مختومه شدن پرونده منجر میگردد.

شرایط لازم برای شکایت کیفری
1. وقوع جرم
2. سن مورد نیاز ( 18 سال تمام ) برای شکایت . یعنی فرد باید هم از لحاظ ذهنی و هم از لحاظه جسمی به بلوغ رسیده باشد .
3. تنظیم شکواییه و ارسال آن، پس از درج در نمونه فرم های شکایت به دادگاه که این نمونه فرم ها در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، موجود بوده و شکایت شاکی را در آن، ثبت و سپس، به دادگاه صالح، ارسال می کنند.
4. پرداخت هزینه های دادرسی شکایت کیفری که این هزینه ها، شامل هزینه برگ شکواییه و هزینه رسیدگی به دعوا، توسط دادگاه که در تقدیم شکایت کیفری، همچنین با استناد به ماده ۵۶۰ قانون آیین دادرسی کیفری، قوه قضاییه، این هزینه را در خصوص افراد ناتوان مالی، از محل اعتبارات خود، پرداخت می نماید.
مراجع قضایی صالح برای شکایات گیفری
• دادسرای عمومی و انقلاب : دادسرای عمومی و امنقلاب از صلاحیت های خاصی برخوردارند . وضیفه این دادسرا کشف جرم ، تعقیب متهم و سرانجام اجرای حکم کیفری .
• دادسرای نضامی : به منظور رسیدگی به به جرایم خاص نضامی و انتضامی نیرو های مسلح تشکیل شده است .
• دادسرای ویژه روحانیت : این دادسرا به امر تعقیب و تحقیق در جرایم مربوط به صلاحیت این دادگاه میپردازد .
• دادگاه کیفری دو : دادگاه کیفری دو صلاحیت عام رسیدگی به تمامی جرایم را بر عهده دارد، مگر این که قانون رسیدگی به جرمی را در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده باشد . به موجب ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، به جرائم زیر در دادگاه کیفری یک رسیدگی می‌شود :
الف : جرائم موجب مجازات سلب حیات
ب : جرائم موجب حبس ابد
پ : جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت : جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
ث : جرائم سیاسی و مطبوعاتی
• دادگاه کیفری یک : دادگاه کیفری همان دادگاه کیفری استان است و در مرکز هر استان است . رای دادگاه بر اساس نظر اکثریت قضات اعلام می‌گردد و نظر اقلیت نیز در پرونده ثبت می‌شود. در این دادگاه‌ها هر یک از طرفین دعوا حداکثر ۳ وکیل انتخاب نماید. جرائمی که در دادگاه‌های کیفری یک بررسی می‌شوند از قرار زیر است :
الف : جرائمی که مجازات آن قصاص ، اعدام و سلب حیات است .
ب : جرائم سرقت که مستحق مجازات حد برای بار دوم یا قطع عضو است .
پ : جرائم سرقت که مستحق مجازات حد برای باره سوم یا حبس ابد .
ت : جنایات عمدی که مربوط به تمامیت جسم مضروب و یا حداقل به میزان نصف دیه کامل فرد باشد .
ث : تخلفاتی که متسحق مجازات تعزیری درجه ۱ تا ۳ هستند(درجه ۱ بیش از۲۵ سال، درجه ۲ بین ۱۵ تا ۲۵ و درجه ۳ بین ۱۰ تا ۱۵ سال حبس) .
• دادگاه انقلاب : دادگاه انقلاب مراجع تخصصی کیفری می‌باشد که صلاحیت رسیدگی به یک‌ سری پرونده‌ها را دارد. به جرائم زیر در دادگاه انقلاب رسیدگی می‌شود:
الف : توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری .
ب : تمام جرائم مربوط به مواد مخدر .
پ : سایر مواردی که به موجب قوانین خاص در صلاحیت این دادگاه است.
• دادگاه اطفال و نوجوانان : به تمامی خلاف های افراد زیر 18 سال رسیدگی می کند.
مراحل رسیدگی به شکایات کیفری در یک نگاه
• مراجعه سریع به نزدیک ترین حوزه دادسرا
• تنظیم شکوائیه
• تقدیم شکوائیه به قسمت معاونت ارجاع دادسرا
• انجام تحقیقات لازم کلانتری
• مراجعه شاکی به قسمت معاونت قضائی کلانتری مربوط
• ثبت شکایت در سامانه الکترونیک
• و …